Bruin vet ontgrendeld: hoe ons verborgen vet ons kan helpen afvallen
Een internationaal onderzoeksteam heeft een intrigerend mechanisme ontdekt dat het vetverbrandingsproces in het menselijk lichaam een flinke duw in de rug kan geven. Centraal staat daarbij bruin vet – een speciaal soort vet dat niet energie opslaat, maar juist verbrandt om warmte op te wekken. En nu blijkt dat een natuurlijke 'aan/uit-schakelaar' mogelijk bepaalt hoe actief dit vet kan zijn, vooral bij koude temperaturen.
Een natuurlijke verwarmingsbron met slanke bijwerkingen
In tegenstelling tot het veelvoorkomende witte vet – bekend als energiereserve – functioneert bruin vet als een soort interne kachel. Wanneer het koud is, schakelt het lichaam dit vet in om warmte te genereren via een proces dat thermogenese heet. Hierbij wordt opgeslagen vet letterlijk in warmte omgezet, wat niet alleen helpt om het lichaam warm te houden, maar ook calorieën verbrandt.
Professor Alexander Bartelt van het Institute for Cardiovascular Prevention (IPEK) en zijn collega’s onderzochten hoe dit proces precies gereguleerd wordt. Hun bevindingen, gepubliceerd in The EMBO Journal, onthullen een cruciale rol voor een eiwit dat bekendstaat als inhibitory factor 1. Deze stof remt normaal gesproken het verbrandingsproces van bruin vet, maar zakt weg zodra de omgevingstemperatuur daalt.
De rol van mitochondriën en de koude factor
Wat bruin vet zo bijzonder maakt, is de overvloed aan mitochondriën – de energiecentrales van onze cellen. Deze zijn in staat om vetzuren te verbranden en warmte te produceren, vooral wanneer ze worden geactiveerd door het molecuul uncoupling protein-1 (UCP1). In koude omstandigheden wordt dit systeem aangezet, wat leidt tot verhoogde vetverbranding en warmteproductie.
Volgens Bartelt blijkt uit onderzoek dat mensen die regelmatig worden blootgesteld aan lagere temperaturen hun bruine vet kunnen ‘trainen’, waardoor het actiever wordt. Deze groep mensen blijkt vaak slanker te zijn en minder vatbaar voor aandoeningen zoals hart- en vaatziekten of diabetes type 2.
Een moleculaire schakelaar met potentieel
Samen met Braziliaanse onderzoekers uit São Paulo identificeerden de wetenschappers dat inhibitory factor 1 de activiteit van bruin vet remt door ATP-productie (de standaard energievorm van het lichaam) te bevorderen ten koste van warmteopwekking. Zodra de temperatuur daalt, vermindert deze remmende factor, waardoor thermogenese weer de overhand krijgt. Maar wanneer men deze remmende factor kunstmatig verhoogt, wordt het bruine vet als het ware weer ‘uitgeschakeld’ – zelfs in de kou.
De experimenten werden uitgevoerd op geïsoleerde mitochondriën, gekweekte cellen en proefdieren. Volgens Dr. Henver Brunetta, een van de hoofdauteurs van de studie, is therapeutisch gebruik nog toekomstmuziek. “We hebben een belangrijk puzzelstukje ontdekt, maar toepassingen bij mensen vragen nog veel onderzoek.”
Van slapend vet naar actieve vetverbranding
Het overgrote deel van de mensen benut hun bruine vet nauwelijks – het blijft sluimerend aanwezig in het lichaam. De nieuwe bevindingen bieden hoop dat we in de toekomst methoden kunnen ontwikkelen om dit vet weer ‘wakker’ te maken, niet alleen om overgewicht tegen te gaan, maar ook om het metabolisme te verbeteren.
“Het zou fantastisch zijn als we op basis van deze data ook witte vetcellen – die bij de meeste mensen in overvloed aanwezig zijn – kunnen beïnvloeden en hun mitochondriën fitter kunnen maken,” besluit Bartelt.