Waarom afvallen soms maar niet wil lukken

Sommige mensen lijken moeiteloos op gewicht te blijven, terwijl anderen alles afwegen en toch zwaarder worden. De verklaring ligt vaak dieper dan simpelweg calorieën tellen: het draait om hoe je lichaam energie verbruikt – en dat verschilt behoorlijk per persoon.

De verborgen kracht van je ruststofwisseling

Bij het begrijpen van gewichtsschommelingen speelt de energiebalans een centrale rol. Aan de ene kant staat wat je binnenkrijgt via voeding, aan de andere kant hoeveel je verbrandt. Wat vaak wordt onderschat, is dat het grootste deel van die verbranding plaatsvindt in rust, wanneer je lichaam basale functies uitvoert zoals ademhalen, bloed rondpompen en je lichaamstemperatuur reguleren. Dit ‘stilstandverbruik’ – je ruststofwisseling – beslaat maar liefst 60 tot 70 procent van je totale dagelijkse energieverbruik.

Waarom de ene meer verbrandt dan de ander

De snelheid van je ruststofwisseling wordt beïnvloed door meerdere factoren. Lichaamsgrootte speelt een grote rol: wie meer weegt, heeft doorgaans een hogere ruststofwisseling. Maar ook interne processen zoals de werking van je schildklier kunnen dit beïnvloeden. Een actief werkende schildklier zorgt bijvoorbeeld voor een snellere verbranding dan een traag werkende.

Daarnaast speelt genetica een belangrijke rol. Onderzoek wijst uit dat sommige mensen van nature een efficiënter energieverbruik hebben. Zelfs bij identieke tweelingen, die genetisch vrijwel gelijk zijn, bleek in een experiment dat hun gewichtstoename na overeten sterk op elkaar leek – een aanwijzing dat de manier waarop je lichaam met energie omgaat deels erfelijk bepaald is.

Het frustrerende effect van afvallen

Afvallen is dus niet alleen een kwestie van minder eten en meer bewegen. Wie gewicht verliest, verlaagt ook automatisch zijn ruststofwisseling. Het lichaam past zich aan en gaat efficiënter met energie om, waardoor je minder verbrandt dan voorheen. Dat betekent dat je steeds minder moet eten om hetzelfde effect te bereiken – en dat kan behoorlijk ontmoedigend zijn.

Bovendien werkt je lichaam actief tegen veranderingen in je energie-inname. Het probeert als het ware het oude evenwicht te behouden, waardoor het moeilijker wordt om blijvend gewicht te verliezen.

Meer dan wat je eet

De populaire uitdrukking ‘je bent wat je eet’ gaat maar ten dele op. Veel belangrijker is hoe je lichaam omgaat met wat je eet. Die interne motor, je ruststofwisseling, speelt een grotere rol dan veel mensen beseffen. En hoewel gezonde keuzes altijd belangrijk blijven, hebben we simpelweg niet over alle factoren invloed – en dat verklaart waarom afvallen voor de één een stuk lastiger is dan voor de ander.