Nieuwe generatie afslankmedicatie zet medische wereld op z’n kop
De introductie van medicijnen zoals Ozempic, Wegovy en Mounjaro heeft de manier waarop de medische wereld naar obesitas kijkt fundamenteel veranderd. Ooit een onderwerp dat nauwelijks serieus werd genomen binnen de geneeskunde, is obesitas nu hét terrein van wetenschappelijke innovatie. Op het recente Europese obesitascongres (ECO) in Málaga stonden deze zogenaamde GLP-1-medicijnen centraal. Experts uit heel Europa spraken er met opvallende eensgezindheid over: deze middelen zijn niet alleen doeltreffend in het terugdringen van gewicht, maar lijken ook verstrekkende gezondheidsvoordelen te bieden.
Meer dan afslanken: bescherming tegen uiteenlopende ziekten
Oorspronkelijk ontwikkeld voor de behandeling van diabetes, blijken medicijnen als semaglutide (in Ozempic en Wegovy) en tirzepatide (in Mounjaro) veel breder toepasbaar. Door hun invloed op het hormoon GLP-1 – dat de eetlust reguleert en invloed heeft op organen en hersenen – leiden ze tot aanzienlijk gewichtsverlies. Maar de medische meerwaarde lijkt dieper te gaan dan enkel kilo’s kwijt raken.
Tijdens het congres in Málaga werd onder meer onthuld dat GLP-1-medicatie het risico op meer dan veertig ziektes verlaagt. Dit gaat van hart- en vaatziekten, leveraandoeningen en sommige vormen van kanker tot neurologische en psychiatrische aandoeningen zoals Alzheimer, depressie en zelfs verslaving. Bij patiënten met leververvetting (MASH) werden zelfs verbeteringen gezien zónder noemenswaardig gewichtsverlies – een sterke aanwijzing dat de werking van deze middelen deels gewichtsonafhankelijk is.
Psychische en neurologische belofte
De impact van deze medicijnen reikt tot het brein. Onderzoekers vermoeden dat GLP-1-middelen ook direct inwerken op het beloningssysteem van de hersenen. Dit zou verklaren waarom patiënten niet alleen minder honger hebben, maar ook minder geneigd zijn tot emotie-eten of verslavingen. Psychiaters zien daarom mogelijkheden voor de behandeling van aandoeningen zoals binge eating, schizofrenie en verslavingsproblematiek.
“Het voelt alsof deze middelen als een Zwitsers zakmes voor de geneeskunde werken,” stelde een van de sprekers op het congres. “We staan nog maar aan het begin van het begrijpen van hun effect op het hele lichaam.”
De keerzijde: blijvend gebruik en hoge kosten
Toch is er ook een keerzijde. Uit eerste onderzoeken blijkt dat wanneer patiënten stoppen met de medicatie, het verloren gewicht vaak razendsnel terugkomt – binnen tien maanden, sneller dan bij traditionele dieetinterventies. Sommige specialisten spreken zelfs van een schatting dat 95% van de gebruikers zonder blijvende gedragsverandering weer aankomt.
De hoge kosten van de medicijnen maken het voor velen bovendien onhaalbaar om de behandeling langdurig vol te houden. Een patiënte uit het VK, die van 87 naar 70 kilo viel met Mounjaro, zag haar eetlust terugkeren toen ze moest stoppen wegens de hoge prijs. Ze hervatte het gebruik uiteindelijk toch – dit keer met goedkopere alternatieven.
Structurele oplossingen blijven nodig
Hoewel het medisch enthousiasme groot is, waarschuwen experts ervoor om de medicijnen niet als wondermiddel te zien dat andere gezondheidsmaatregelen overbodig maakt. “Deze middelen mogen geen excuus worden voor overheden om geen gezondere leefomgeving te creëren,” aldus een Nederlandse arts tijdens het congres. Ondanks de potentie van GLP-1-remmers, blijft het aanpakken van omgevingsfactoren zoals de overvloed aan calorierijk voedsel cruciaal.
Sommige experts suggereren zelfs dat de populariteit van de medicijnen een onverwacht neveneffect kan hebben: druk op de voedselindustrie om gezondere alternatieven aan te bieden. Toen de eerste veelbelovende resultaten van Eli Lilly werden gedeeld, daalde de beurswaarde van sommige fastfoodketens – een teken dat het tij misschien aan het keren is.